ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ
<--Επιστροφή

Απόσπασμα του Τ/Κ συγγραφέα Αρίφ Χασάν Ταχσίν από το βιβλίο του Στην κορυφή η άνοδος του Ντενκτάς για τον Κυριάκο Μάτση

Το παράδειγμα του Μάτση

Αλλά, ποιος ξέρει γιατί, δεν κατάφεραν να συζητήσουν τα δικά τους προβλήματα οι άνθρωποι αυτού του τόπου. Έκαναν μαζί την κάθε είδους συζήτηση, το πιο πρόστυχο αστείο και το μεγαλύτερο κουτσομπολιό, αλλά δεν κατάφεραν να συζητήσουν τη συμβίωση πάνω στην ίδια γη. Δεν κατάφεραν να συζητήσουν το ότι - όπως είπε και ο Μάτσης - "αυτή η γη ανήκει σ' αυτούς που τη δουλεύουν, είτε είναι 'Έλληνες είτε Τούρκοι". Αν κατάφερναν να κάνουν αυτή τη συζήτηση, και ακόμα περισσότερο να φτάσουν σε συμπεράσματα, ούτε η Ένωση θα έβρισκε δύναμη ούτε η ΕΟΚΑ. Και ο Μάτσης ήταν της ΕΟΚΑ. "Άρα και μέσα στην ΕΟΚΑ υπήρχαν άνθρωποι που σκέφτονταν σωστά", λέω κάθε φορά που τον θυμάμαι' Αλλά οι απόψεις αυτές του Μάτση, έγιναν γνωστές πολλά χρόνια αργότερα, όταν πια είχε γίνει η ζημιά.

Ο Μάτσης ήταν ο υπεύθυνος της ΕΟΚΑ στην Κερύνεια. 'Η έτσι τον είχαν παρουσιάσει. Δεν θυμάμαι ακριβώς την ημερομηνία, αλλά πρέπει να ήταν το 1958. Και ο θάνατός του συνέπεσε με τις μέρες που γινόταν λόγος για συμφωνία. Τη μέρα εκείνη, στο Δίκωμο - σήμερα το λένε Ντίκμεν- στο χωριό που τότε ζούσαν Έλληνες και σήμερα ζούνε Τούρκοι, σκοτώθηκε ο Μάτσης. Τον είχαν σκοτώσει οι Άγγλοι, μέσα σε ένα κρησφύγετο. Σίγουρα, οι Άγγλοι στρατιώτες έφτασαν εκεί μετά από συγκεκριμένη πληροφορία. Του ζήτησαν να βγει έξω και να παραδοθεί. Ο Μάτσης έβγαλε με τις σπρωξιές τους συντρόφους του και περίμενε μόνος το τέλος του. Οι στρατιώτες των Άγγλων, που οι κυνηγοί τους δεν μπορούν να χτυπήσουν λαγό στη φωλιά του, έριξαν χειροβομβίδες και πήραν τη ζωή που δεν είχαν δώσει οι ίδιοι.

Τον καιρό εκείνο δεν νομίζω να είχα λυπηθεί για το γεγονός αυτό. Αλλά σίγουρα θα πρέπει να αναρωτήθηκα "πώς ο Άγγλος, που όταν πρόκειται για τον πολιτισμό δεν σηκώνει κουβέντα, είχε σκοτώσει κάποιον που είχε πιάσει μέσα σε ένα λάκκο;" Διότι όλα τα χρόνια που πέρασαν από τότε, αναρωτιόμουν για την αιτία, κάθε φορά που άνοιγε το θέμα. Τα χρόνια που ακολούθησαν, το επεισόδιο εκείνο το έδειξαν πολλές φορές στις οθόνες. Άρα οι Άγγλοι είχαν πάει προετοιμασμένοι στον τόπο του επεισοδίου. Είχαν πάρει και κάμερες μαζί τους, για να απαθανατίσουν το γεγονός. Άρα ήταν καλά ενημερωμένοι. Έδωσαν την εντολή "βγείτε έξω" και μόλις βγήκαν όσοι ήταν να "βγουν, έριξαν τη βόμβα στον Μάτση, που αρνήθηκε να βγει. Ένας παγιδευμένος άνθρωπος και μάλιστα μέσα σε ένα λάκκο. Γιατί τόση βιασύνη "πολιτισμένε Τζόνι";

Τη διαφορετική εκδοχή του επεισοδίου με τον Μάτση τη μάθαμε από την τηλεόραση στα επόμενα χρόνια, μετά την εξομάλυνση του 1968. Δηλαδή, συνελήφθη ο Ντενκτάς και απελάθηκε ξανά στην Τουρκία, έγιναν τα γεγονότα της Κοφίνου, ο Ντεμιρέλ έστειλε τα αεροπλάνα πάνω από την Κύπρο, ο Γρίβας έφυγε πάλι στην Ελλάδα και ακολούθως σηκώθηκαν τα οδοφράγματα, δίνοντας τέλος στην υπαίθρια φυλάκιση των Τουρκοκυπρίων.

Νομίζω ότι ήταν 1η του Απρίλη, επέτειος της ίδρυσης της ΕΟΚΑ, και είδαμε ξανά στην τηλεόραση τις σκηνές από το επεισόδιο με τον Μάτση. Μετά τις σκηνές, είδαμε στην οθόνη ένα χαρτί με τη γραφή του Μάτση και από τη φωνή του παρουσιαστή μάθαμε τι έλεγε. Τα λόγια του Μάτση ήταν τα εξής: "Αυτή η γη πρέπει να ανήκει, είτε Έλληνες είναι είτε Τούρκοι, σ' αυτούς που τη δουλεύουν". Μετά την εκπομπή εκείνη, λυπήθηκα για τη δολοφονία του Μάτση. Και ο τρόπος που είχε γίνει με απασχόλησε για πολύ καιρό.

Μια μέρα ρώτησα τον Μπουρχάν Nαλμπάντoγλου* για τον Μάτση. "Αυτόν που σκότωσαν στο Δίκωμο;" μου είπε. "Ναι", του απάντησα. "Τον κατέδωσε ο Γρίβας, επειδή ήταν αριστερός. Όταν έμαθε ότι θα γινόταν συμφωνία, δεν ήθελε τον Μάτση ζωντανό", μου είπε. Δεν ξέρω αν ήξερε ή ήταν δική του ερμηνεία. Δεν έτυχε να τον ρωτήσω ποτέ. Αλλά και ο Μάτσης δεν χρησίμευσε σε τίποτα πια. Η ζημιά είχε γίνει.

Ποτέ δεν κατάφεραν, λοιπόν, οι 'Έλληνες και οι Τούρκοι της Κύπρου να συζητήσουν το πρόβλημά τους. Ούτε χτες ούτε και σήμερα. Δίνοντας έτσι την αφορμή σε τρίτους να πάρουν τα δικαιώματα από το χέρι τους. Οι εξουσιαστές πάντα παρουσίαζαν τους Ελληνοκυπρίους και τους Τουρκοκυπρίους ως κατάλοιπα των κατακτητών. Πάντα έτσι μας έβλεπαν οι Ελληνοκύπριοι, αρχίζοντας από το 1821. Ενώ οι δύο λαοί είχαν δώσει και κοινούς αγώνες ενάντια στους Οθωμανούς. Η πάνω από 400 χρόνια ζωή μας σ' αυτό το νησί δεν μπόρεσε να σβήσει από το μυαλό των Ελληνοκυπρίων την ιδέα ότι είμαστε ξένοι. Δεν μπόρεσαν να πουν "τι σημασία έχει αν ήρθαμε σ' αυτό τον τόπο λίγο μετά ή λίγο πιο πριν". Και δεν κατάφεραν να σπάσουν τον κλοιό της Eκκλησίας.

* ο Μπουρχόν Ναλμπόντογλου ήταν γιατρός, μέλος της ΤΜΤ. Ήταν προσωπικός φίλος του Ντενκτάς και ανέλαβε διάφορα αξιώματα στην ηγεσία των Τουρκοκυπρίων. Γνώριζε πάρα πολλά από τα τεκταινόμενα στα παρασκήνια. Ο Αρίφ Τ αχσίν γνώρισε τον Ναλμπόντογλου όταν ήταν και ο ίδιος μέλος της ΤΜΤ. Ο Ταχσίν επικαλείται πολύ συχνά πληροφορίες που του είχε δώσει ο Ναλμπόντογλου.



<--Επιστροφή